Festas dos Santos Populares w Portugalii to uliczne imprezy z muzyką na żywo. Najciekawsze wydarzenia zobaczymy w Lizbonie, Porto, na Maderze i na Azorach.
Portugalczycy lubują się w różnego rodzaju festas (wym. „fesztasz”), czyli świętach. Jednym z nich są „imieniny” patrona danego regionu lub miasta, które celebrowane są w sposób szczególny. Najważniejsze z nich obchodzone są w czerwcu na cześć trzech wielkich świętych: Antoniego (noc z 12 na 13 czerwca), Jana (z 23 na 24 czerwca) oraz Piotra (z 28 na 29 czerwca). Ulice miasta zapełniają się ludźmi, którzy na arraiais (festynach) wspólnie biesiadują, rozmawiają i tańczą przy muzyce na żywo. Każde z miast przygotowuje też specjalne atrakcje.
LIZBONA – dla zakochanych
Lizbona, stolica Portugalii, świętuje cały czerwiec. To czas tradycyjnych Festas dos Santos Populares. Całe miasto dekorowane jest wtedy lampionami i kolorowymi, papierowymi girlandami, a na ulicach odbywają się festyny. Uczestniczą w nich tysiące ludzi, w tym wielu turystów. Najpopularniejsze Arraiais Populares mają miejsce w starych dzielnicach Lizbony, takich jak: Alfama, Mouraria i Madragoa oraz przy Zamku św. Jerzego (Castelo de São Jorge) i katedrze Sé. Można tam zjeść świeżo grillowane sardynki lub kanapkę z wieprzowiną (bifana), napić się wina, poznać nowych ludzi, a także zatańczyć lub posłuchać muzyki granej przez artystów siedzących… np. w pobliskim sklepie. Co roku miasto przygotowuje specjalny program kulturalny – Festas de Lisboa, w ramach którego odbywają się liczne koncerty, wystawy, warsztaty i przedstawienia. (Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.festasdelisboa.com.)
W Lizbonie najważniejsza jest jednak noc z 12 na 13 czerwca, czyli wigilia dnia świętego Antoniego, patrona Lizbony i małżeństw. Tego dnia ślub bierze jednocześnie 16 par (Casamentos de Santo António), a wydatki z tym związane pokrywa urząd miasta. Osoby, które nadal szukają męża lub żony, stawiają świece wokół statuy świętego, znajdującej się przed kościołem Igreja de Santo António. Można tam usłyszeć prośbę: „Santo António, Santo Antoninho, Arranja-me lá um maridinho…”, czyli “Święty Antoni, Święty Antosiu, znajdź mi mężulka…”. Natomiast zakochani, zgodnie z tradycją, obdarowują się bazylią (manjerico) w doniczce z wetkniętą w nią małą flagą, na której wypisany jest wierszyk miłosny.
Tego samego dnia odbywa się wielka parada (Marchas Populares) na alei Avenida da Liberdade. Poszczególne dzielnice Lizbony (bairro) rywalizują ze sobą poprzez kolorowe kostiumy, choreografię oraz piosenkę, opowiadającą historię i tradycje tej dzielnicy. Zwycięzca tego konkursu – dzielnica, która zbierze najwyższe oceny jury – cieszy się lokalną sławą i jest szeroko opisywana w tutejszych mediach. Po paradzie ludzie udają się na festyny. Zabawa trwa do samego rana, ponieważ 13 czerwca jest w Lizbonie dniem wolnym od pracy. Natomiast w dniu świętego Antoniego po południu odbywa się religijna procesja od kościoła Igreja de Santo António do katedry Sé.
PORTO – uderz młotkiem na szczęście
W Porto celebruje się dzień świętego Jana. Festa de São João odbywa się w nocy z 23 na 24 czerwca. Ludzie tłumnie wychodzą na ulice, by wspólnie bawić się i biesiadować na festynie przygotowanym przez poszczególne dzielnice i parafie. Przy muzyce granej na żywo można delektować się grillowanymi sardynkami, kanapkami bifanas, regionalnym specjałem caldo verde („zielona zupa” zrobiona z m.in. ziemniaków i kapusty), pączkami farturas z cukrem i cynamonem oraz doskonałymi, tutejszymi winami.
Tradycją tego święta jest stukanie plastikowym młotkiem (martelinho de São João) po głowach znajomych i przechodniów – „na szczęście”. Niegdyś dokonywano tego kwiatem czosnku, ale obecnie jest to rzadki widok. Kolejny zwyczaj, to wypuszczanie w niebo papierowych balonów (balões de São João), ogrzewanych ciepłym powietrzem, oraz skoki przez ogniska (fogueiras de São João) palące się na ulicach. Odbywa się także konkurs na najlepszą cascata, czyli rodzaj szopki w formie kaskady (nawiązanie do wody, którą chrzcił św. Jan w Jordanie), na której ustawiane są figurki i ozdoby, w tym m.in. figurka świętego Jana. Najsłynniejsza cascata znajduje się w położonym przy nadbrzeżu Douro obszarze Fontainhas, który jest jednocześnie najpopularniejszym miejscem zabawy podczas Festa de São João.
Największą atrakcją tego dnia jest pokaz sztucznych ogni, który odbywa się o północy nad rzeką Douro w pobliżu mostu Ponte Dom Luis I, jednej z charakterystycznych budowli miasta. Trwa tylko 15 minut, ale jest uważany za jeden z najlepszych na świecie. Po pokazie ludzie bawią się nadal, aż do samego rana. Bardziej wytrzymali, głównie młodzi ludzie, udają się do Foz do Douro, aby obejrzeć wschód słońca nad Oceanem Atlantyckim.
W dniu świętego Jana, 24 czerwca po południu, na rzece Douro odbywają się regaty Regata de Barcos Rabelos, czyli wyścig płaskich łodzi rabelo. Statki te można spotykać tylko i wyłącznie w regionie Douro, np. na nadbrzeżu Porto oraz podczas regat. Niegdyś transportowano nimi beczki z winem z miejsca ich produkcji – winnic w dolinie Douro do portu w Porto, skąd wino było wysyłane dalej, za granicę. W regatach biorą udział zespoły reprezentujące producentów wina. Statki płyną z rozłożonymi żaglami w górę rzeki – od jej ujścia w Cabedelo do mety przy moście Ponte Dom Luis I. Dobrym miejscem do obserwacji tej rywalizacji jest nabrzeże Ribeira (Cais da Ribeira). (Więcej informacji nt. regat można znaleźć na stronie: http://visitportoandnorth.travel/articles/regata-de-barcos-rabelos#.UZJS skrDXTo.)
AZORY – tourady z bykami
W Angra do Heroísmo, historycznym mieście portowym na wyspie Terceira, zaliczanym do światowego dziedzictwa ludzkości, odbywają się kilkudniowe uroczystości związane z dniem świętego Jana (Sanjoaninas). Co ciekawe, przybywają na nie także osoby, które wyemigrowały z Azorów.
W tym roku obchody będą trwać od 21 do 29 czerwca a hasło przewodnie święta to: „Morze emocji”. Uroczystości rozpoczyna pochód Séquito Real, czyli Orszak Królewski, w którym uczestniczy „królowa”, „marszałek dworu”, „damy”, „paziowie” oraz „pokojówka”. Podczas Sanjoaninas odbywają się parady, występy DJ-ów i grup folkowych, koncerty (w tym roku zagra Che Sudaka, Patrice, October Flight i Salto) oraz różne wydarzenia sportowe. Można także spróbować regionalnych przysmaków.
Punktem kulminacyjnym jest Feira Taurina das Sanjoaninas, czyli Świętojański Festiwal Walki Byków, będący jednym z najważniejszych imprez tego typu. Można wtedy obejrzeć typową dla Portugalii, uliczną walkę z bykiem przytrzymywanym na linie (tourada à corda) oraz bieg byków po ulicach miasteczka (largada de touros). (Szczegółowy program Sanjoaninas znajduje się na stronie: http://sanjoaninas.org.)
MADERA – uliczne parady i sztuczne ognie
Archipelag Madera także obchodzi Festas dos Santos Populares, których najważniejszą tradycją są pochody (Marchas populares) przemierzające ulice miast.
W Funchal na wyspie Madera odbywa się parada na cześć świętego Antoniego (12 i 13 czerwca), a ludzie skaczą przez płonące ogniska. Podobno ten, kto skoczy najwyżej, będzie szczęśliwy w miłości. W wigilię dnia świętego Jana (23 czerwca) odbywa się kolejny pochód. W centrum Funchal (na Rua da Figueira Preta, Rua da Conceição, Travessa dos Reis i placu Largo do Carmo) od 21 do 29 czerwca ma miejsce festyn Festa dos Altares de São João, na którym można spróbować lokalnych specjałów oraz zaprzyjaźnić się z tutejszymi mieszkańcami. Kupcy prześcigają się wtedy między sobą, przygotowując ołtarzyki na cześć świętego Jana.
Jako, że jest on także patronem wyspy Porto Santo, od 20 do 24 czerwca obchodzone jest tam święto Festas de São João. W noc 23 czerwca główne ulice miasta przemierza pochód, a towarzyszy mu wesoła muzyka, trzask płonących ognisk oraz zapach bazylii. Na Porto Santo odbywają się również różne wydarzenia kulturalne i sportowe (np. turnieje golfowe).
Dzień świętego Piotra, patrona rybaków, to ważne wydarzenie w miasteczku Ribeira Brava na wyspie Madera. Tradycyjna parada podczas Festa de São Pedro odbywa się w nocy z 28 na 29 czerwca. Wtedy też mieszkańcy wspólnie bawią się i biesiadują, jedząc lokalne specjały: espetada (wołowy szaszłyk) oraz bolo do caco (okrągły chlebek, tradycyjnie pieczony na bazaltowej płycie). O północy odbywa się pokaz fajerwerków.
Warto wspomnieć, że Madera słynie z pokazów ogni sztucznych – w 2006 roku spektakl noworoczny znalazł się nawet w Księdze Rekordów Guinessa jako „największe widowisko pirotechniczne na świecie”. Okazja do podziwiania tej wyjątkowej atrakcji pojawia się podczas festiwalu Festival do Atlântico (8 – 29 czerwca br.). Co sobotę (8, 15, 22 i 29 czerwca, godz. 22:30) w Funchal odbędą się widowiska przygotowane przez rywalizujące ze sobą cztery najlepsze firmy pirotechniczne. W programie przewidziano także koncerty muzyki klasycznej (Festival de Música).
